Βιοψία των όζων του θυρεοειδούς

Του Ενδοκρινολόγου
Dr Γρηγόριου Χρηστίδη M.Sc., MHBA

Η βιοψία δια λεπτής βελόνης (Fine Needle Aspiration – FNA) των όζων του θυρεοειδούς είναι η πιο αξιόπιστη και ασφαλής μέθοδος για τη προεγχειρητική διάγνωση κακοήθων θυρεοειδικών όζων. H διαδικασία εφαρμόζεται από το 1980, ενώ πρωτύτερα χρησιμοποιούνταν μεγάλες βελόνες, οι οποίες έκαναν τη διαδικασία πιο επώδυνη, επικίνδυνη και λιγότερο ακριβή. Είναι γρήγορη και ελάχιστα επεμβατική. Υπό την καθοδήγηση υπερήχου εισάγεται μια λεπτή βελόνα (συνήθως όχι μεγαλύτερη από τη βελόνα που χρησιμοποιείται για μια απλή αιμοληψία) στον όζο. Με συλλογή μέσω μιας σύριγγας λαμβάνεται στη συνέχεια υλικό, είτε υγρό (από κύστεις), είτε συμπαγή κύτταρα (από συμπαγείς όζους), το οποίο αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση. Κυτταρολογικά γίνεται κατηγοριοποίηση του υλικού (σύμφωνα με τα κριτήρια BETHESDA), η οποία συνοπτικά κατατάσσει το υλικό σε σαφώς καλοήθες, ύποπτο για κακοήθεια ή σαφώς κακόηθες (υπάρχουν συνολικά 6 κατηγορίες BETHESDA). Εάν το υλικό δεν είναι αρκετό για σαφή διάγνωση, τότε κατηγοριοποιείται ως BETHESDA 1. Αυτό αφορά περίπου το 8-20% των περιπτώσεων στη βιβλιογραφία και οφείλεται στο μικρό μέγεθος της βελόνας που χρησιμοποιείται, ενώ συσχετίζεται και με διάφορα χαρακτηριστικά των όζων (μικρό μέγεθος, κυστική μορφολογία). Υπάρχουν αρκετές στατιστικές μελέτες που συντείνουν στο ότι οι περισσότεροι από τους όζους που κατηγοριοποιούνται σε αυτή την κατηγορία, αποδεικνύονται τελικά καλοήθεις.  

Πριν τη διενέργεια της βιοψίας απαιτείται προσεκτική προετοιμασία. Αρχικά πρέπει να τεθεί η ένδειξη, δηλαδή η αναγκαιότητα διενέργειας. Αυτή καθορίζεται από το μέγεθος του όζου, τα υπερηχογραφικά χαρακτηριστικά του, την ανατομική του τοποθεσία και το εάν είναι σπινθηρογραφικά θερμός ή ψυχρός (οι θερμοί όζοι είναι καλοήθεις και δεν παρακεντούνται). Στη συνέχεια γίνεται επεξήγηση της διαδικασίας στον ασθενή και ενημέρωση για τις πιθανές επιπλοκές (αιμάτωμα, λοίμωξη, βήχας, αλλαγή στη φωνή, δυσφαγία). Η πιθανότητα επιπλοκής είναι 1,9-4,1% στη βιβλιογραφία, με τις περισσότερες να είναι παροδικές και αντιμετωπίσιμες. Σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα γίνεται μια παροδική τροποποίηση (ή διακοπή) της αγωγής, η οποία εξαρτάται από το είδος του φαρμάκου. Αιμοληψία για την εκτίμηση του πηκτικού μηχανισμού είναι σπάνια απαραίτητη. Αν και προτιμάται η διενέργεια σε νηστικό ασθενή, η νηστεία δεν αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση. Tοπική αναισθησία σπάνια είναι απαραίτητη, μπορεί όμως να χορηγηθεί. Η κυρίως διαδικασία, δηλαδή το «τσίμπημα» και η λήψη υλικού διαρκεί από μερικά δευτερόλεπτα έως λίγα λεπτά. Μετά την ολοκλήρωση, ο ασθενής παραμένει στο χώρο του ιατρείου 10-15 λεπτά και σε περίπτωση ανεπίπλεκτης βιοψίας μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Η βιοψία των όζων του θυρεοειδούς είναι μία γρήγορη, ασφαλής και ακριβής διαδικασία, η οποία μπορεί να αποτρέψει αναίτια χειρουργεία (και να προφυλάξει από τις πιθανές επιπλοκές τους), να οδηγήσει σε καλύτερη προετοιμασία των ενδεδειγμένων χειρουργείων και να καθησυχάσει το άγχος πολλών ασθενών σχετικά με τη φύση των όζων τους.