Τι συμβαίνει στο μυαλό των εφήβων;
Του Δημήτρη Φλαμούρη
Συγγραφέα – Ψυχολόγου
Η εφηβεία είναι μια πολύ ευαίσθητη ηλικία, η οποία συνοδεύεται από πολλές αλλαγές στην ψυχοσύνθεση αλλά και στη βιολογία των ανθρώπων.
Και πολλές από τις «παράλογες» συμπεριφορές τους φαίνονται ότι έχουν βιολογικά αίτια.
Έφηβοι και αυτο-εικόνα
Οι έφηβοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι για την αυτο-εικόνα τους. Τους ενδιαφέρει πάρα πολύ τι πιστεύουν οι άλλοι για εκείνους και η εμφάνισή τους.
Σε ένα πείραμα ζητήθηκε από εθελοντές να κάτσουν σε μια βιτρίνα με μια κουρτίνα για λίγα λεπτά. Μετά τραβήχτηκε η κουρτίνα και έτσι οι περαστικοί μπορούσαν να τους βλέπουν.
Οι ενήλικες ένιωσαν άβολα, αλλά με αναμενόμενα επίπεδα άγχους. Οι έφηβοι όμως, είχαν υπερβολικές αντιδράσεις. Αρκετοί έφτασαν να τρέμουν επειδή τους κοίταζαν οι περαστικοί.
Ένας βασικός λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι η περιοχή του εγκεφάλου η οποία ενεργοποιείται όταν σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας και ιδιαίτερα για τη συναισθηματική σημασία μιας κατάστασης για εμάς, φτάνει στο απόγειο της δραστηριότητάς της στα 15 μας.
Οι κοινωνικές καταστάσεις σε αυτή την ηλικία έχουν ιδιαίτερο συναισθηματικό αντίκτυπο. Όσο μεγαλώνουμε συνηθίζουμε το πώς μας βλέπουν οι άλλοι. Σαν να παίρνεις ένα καινούριο ζευγάρι παπούτσια, που αρχικά σε χτυπάει και μετά τα συνηθίζεις.
Έφηβοι και ρίσκο
Καθώς μετακινούμαστε από την παιδική ηλικία στην εφηβεία τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου αναπτύσσονται ραγδαία. Έχουν την ίδια δραστηριότητα όπως και ενός ενήλικα. Όμως, την ίδια στιγμή η περιοχή που είναι υπεύθυνη για τις εκτελεστικές αποφάσεις και για την προσομοίωση των μελλοντικών συνεπειών είναι στους έφηβους ίδια με αυτή των παιδιών!
Έχουμε, λοιπόν, ενήλικες ορέξεις για απόλαυση, αλλά κριτική ικανότητα ενός παιδιού.
Αυτό εξηγεί γιατί οι έφηβοι είναι όχι μόνο υπερευαίσθητοι αλλά και πολύ λιγότερο ικανοί από τους ενήλικες να ελέγξουν τα συναισθήματά τους.
Έφηβοι και…άλλοι έφηβοι
Συχνά οι έφηβοι τείνουν να παίρνουν μεγαλύτερα ρίσκα όταν είναι μπροστά στην παρέα τους. Θα καπνίσουν, θα πηδήξουν έναν τοίχο, θα κάνουν μια τρέλα που υπό κανονικές συνθήκες ίσως να μην έκαναν. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Σύμφωνα με ενδείξεις ερευνών, αυτό σχετίζεται με το ότι στους εφήβους οι εγκεφαλικές περιοχές που αναμιγνύονται στις κοινωνικές διασυνδέσεις είναι πολύ στενά συνδεδεμένες με άλλες περιοχές, οι οποίες μεταφράζουν τα κίνητρα σε πράξεις.
Ευαισθησία στην κοινωνική κρίση οδηγεί άμεσα σε δράση. Έτσι ο έφηβος δε θα το σκεφτεί πολύ να πιει τρία σφηνάκια παραπάνω αν το κάνουν και οι άλλοι…
Συμπέρασμα
Η γνώση είναι δύναμη. Ας γνωρίζουμε πως είναι φυσιολογικό…:
…να τους ενδιαφέρει η εικόνα τους. Δεν είναι ψώνια.
…να τους νοιάζει τι λένε οι άλλοι για εκείνους. Δεν είναι ανασφαλείς χαρακτήρες.
…να μην μπορούν να ελέγξουν τις ορμές και τα συναισθήματά τους. Δεν είναι ανεξέλεγκτοι άνθρωποι.
…να θέλουν να είναι περισσότερο ριψοκίνδυνοι μπροστά στους φίλους τους. Δεν είναι απερίσκεπτα άτομα.
Ας τους κατανοήσουμε για να μπορέσουμε να τους βοηθήσουμε στην περίοδο της δραστικής αλλά και αναπόφευκτης αλλαγής την οποία διανύουν.